تهران، شهر مالها/ مقاصد گردشگری پایتخت تغییر کرده است، چرا؟
تهران شهر مراکز خرید میشود، باور ندارید؟ کافی است این بار در ترافیک کمی به دوروبرتان نگاه بیندازید کارگاه ساختمانی عظیمی را ببینید.
با احتمال بسیار زیاد قرار است یک مرکز خرید شود. اماپیش از اینکه در هر خیابانی، یکی دو مرکز خرید بزرگ و کوچک، قارچگونه سر برآسمان بساید، مردم برای همین مالهایی که ساخته شده اند هم سر و دست می شکنند. در مواردی حتی بسیار بیشتر از تصور.
یک میلیون و ۱۵۱ هزار گردشگر فرهنگی
نوروز امسال، با افزایش 15درصدی مسافرت ها به تهران، پای یک میلیون و 151 هزار گردشگرفرهنگی به پایتخت باز شد و آن طور که استاندار تهران گفته بود، این روند افزایشی از دو سال قبل شروع شده و در این سال ها رشدی 40درصدی را برای ورود گردشگران به تهران رقم زده است. گردشگرانی که حالا تهران برای آنها از یک پایتخت پرترافیک و بی جاذبه، تبدیل به محل گشت و گذار شده است. جایی که می توان در آن به دیدار تاریخ رفت، مهمان طبیعت بود و در برج های امروزیاش قدم زد.
تا یکی دو دهه قبل، تعداد قطب های تجاری- گردشگری تهران بهندرت به انگشتان یک دست می رسید. «مال» ها و مراکز خرید پایتخت در مقابل مراکز خرید دوبی، استانبول، یا حتی جزیره کیش حرف زیادی برای گفتن نداشتند. اما حالا تهران در هر گوشه اش صاحب مراکز خرید بزرگی است که می تواند ساعت ها شما را سرگرم کند و لذت ویترین گردی، خرید یا حتی استفاده کردن از امکانات تفریحی یک مرکز خرید مدرن (از فضای بازی کودک گرفته تا سینما و فودکورت) را به مشتریانش بدهد. یکی از تازه سازترین مجتمع های تجاری تهران امسال رکورد بازدیدهای نوروزی را از آن خود کرد.
مجتمع تجاری کوروش، به عنوان یکی از معدود مراکز خریدی که آمار بازدیدهایش را منتشر کرده، اعلام کرد در نوروز امسال، نیممیلیون نفر از این مرکز بازدید کردند؛به طور میانگین روزانه 40هزار نفر.
دو جاذبه مدرن، در برابر 9جاذبه تاریخی
رقمی که مرکز خرید کوروش برای بازدیدکنندگان نوروزی اش اعلام کرده، با آمار بازدید کنندگان از برج میلاد برابری میکند. در پایان نوروز امسال روابط عمومی برج میلاد اعلام کرد که بیش از نیم میلیون نفر از معروفترین سازه مدرن پایتخت بازدید کرده اند و در برنامه های تفریحی و سرگرم کننده ای که در آن اجرا می شد، شرکت داشته اند. از سوی دیگر باید در نظر داشت پاساژ هایی همچون ارگ تجریش، پالادیوم، هروی، هایپراستار، دنیای نور، تیراژه (یک و دو) و سمرقند که خدماتی غیر از خرید مثل فود کورت، سینما و شهربازی هم ارائه می دهند، مشتری های فراوانی داشتند.
هرچند که آمار دقیقی از تعداد مراجعان این مکانها منتشر نشده و یا مسئولان آنها علاقهمند به ارائه نیستند. آمار بازدیدکنندگان فقط از دو سازه مدرن تفریحی (برج میلاد و مرکز خرید کوروش) در حالی به یک میلیون نفر می رسد که وضعیت بازدیدهای نوروزی از موزه های پایتخت چندان چنگی به دل نمی زند. در واقع کل بازدیدهای نوروزی از 9موزه و بنای تاریخی تهران، کمی بیشتر از 800هزار مورد بوده است که بیشترین آن در مجموعه سعدآباد و کمترین آن در موزه نقاشی پشت شیشه به ثبت رسیده است. در آمار تفکیکی که ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی منتشر کرده، سهم مجموعه فرهنگی سعدآباد 448هزار بازدید کننده بود که به گفته مدیر روابط عمومی این مجموعه، یک رکورد منحصر به فرد به حساب می آید.
کاخ موزه نیاوران هم در روزهای عید میزبان حدود 200هزار بازدیدکننده بود که 655 نفر از آنها را گردشگران خارجی تشکیل می دادند. از موزه ملی تنها 25هزار نفر بازدید کردند و موزه رضا عباسی، موزه آبگینه، موزه فرش و برج طغرل هم بازدیدهایی بسیار کمتر از این موزه ها داشتند که در جدول زیر می توانید به تفکیک آنها را مشاهده کنید؛
این آمار در حالی اعلام شده که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران اعلام کرده در نوروز 1395 بازدید از مراکز تاریخی تهران 18 تا 20درصد هم افزایش داشته است.
پاساژها؛ نماد مدرنیته در ایران
دکتر عباس کاظمی، عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران، یکی از اولین کسانی است که در ایران پدیده پاساژگردی را مطالعه کرده است. او در بخشی از تز دکترای خود و همچنین در کتاب «پرسهزنی و زندگی روزمره ایرانی» می نویسد: «در دنیای امروز پاساژها و مراکز خرید به بخش جداییناپذیر از هویت شهری تبدیل شده اند به گونه ای که چنین فضاهایی صرفا جنبه تجاری ندارند بلکه فضای فرهنگی و اجتماعی هم محسوب می شوند. تنها به دلیل وجود کافی شاپ و گیم نت و فست فودها نیست که پاساژها به مرکزی فراغتی و تفریحی تبدیل شده اند بلکه اساس نفس خرید در جامعه مدرن امری تفریحی شده است و ابعاد مختلفی از جمله چانه زدن، قدم زدن، صحبت کردن با دوستان و آشنا شدن با دوستانی جدید را شامل می شود. پاساژها و مراکز خرید مانند خیابان ها، فضای رویارویی با غریبه ها هستند. غریبه هایی که شخص با چشم های خود با آنها تماس برقرار می کند و به لحاظ فیزیکی و بدنی با آنها بسیار نزدیک است؛ بدون اینکه آنها را مخاطب قرار دهد. در مراکز خرید فضای مشترک از در کنار هم بودن پدید میآید. جایی که امکان ارتباط متقابل اگر چه به ندرت رخ دهد اما وجود دارد. یعنی همان ویژگیهای شهر در مراکز خرید نیز مشاهده میشود. البته این تفریح تنها مخصوص جوانان نیست. زنان و مردان میانسال و پیر هم ساعات زیادی از روز را چه داخل پاساژها وچه روی پلههای ورودی مراکز خرید میگذرانند. بنابراین مراکز خرید، همانند سایر فضاهای مدرن، بخش جداییناپذیر زندگی شهری هستند. در ایران این مراکز نماد مدرنیته محسوب میشوند و فضاها و مراکز مدرن، بخش مهمی از قلمرو زندگی روزمره هستند: منطقا باید جماعت پاساژرو را به دو دسته خریداران و مصرفکنندگان تقسیم کنیم. دسته اول، کسانیاند که برای خرید کالا به پاساژ میروند و دسته دوم، شامل افرادی میشوند که به دلایلی غیر از خرید، به پاساژ میروند. دسته اول، با استراتژی مراکز خرید همخوان هستند، اما دسته دوم، از مراکز خرید استفادهای تاکتیکی میکنند. این شکل از مصرف در پاساژ، با پرسهزنی میتواند توضیح داده شود. پرسهزن، فردی است که از پاساژ، مصرف خاص خود را دارد. آنان خود را به رنگ خریدار استتار میکنند، اما بهقول حافظ، در خلوتِ خود «آن کار دیگر» میکنند. زنان بیشتر از مردان، خرید ویترینی میکنند؛ یعنی کالاهای پشت ویترین را میبینند و راجع به آن صحبت میکنند. قیمتها را میپرسند و گاهی لباسهای مورد علاقهشان را پرو میکنند و آنها را میخرند. بنابراین پرسهزن لزوماً به خرید نمیپردازد و از کسب اطلاعات راجع به قیمت اجناس، مدها و کالاهای جدید بیشتر لذت میبرد. در بحث از مراکز خرید باید توجه داشت که با ظهور فروشگاههای بزرگ و مراکز خرید در ایران، زنان به نسبت گذشته، میتوانستند آزادانه هر زمان که اراده کنند به بهانه خرید از خانه خارج شوند؛ چنین حضوری در جامعه میتوانست بین کار مفید برای خانواده یعنی خرید، و فراغت یعنی گذران زمان برای فرد، در نوسان باشد. از اینرو مراکز خرید به عرصهای برای کار زنان و هم به عرصهای برای لذت آنان تبدیل شد. از سوی دیگر در مراکز خرید زنها کمتر احساس تنهایی در سیاحت و پرسهزنی در این مراکز میکنند. وجود همراه و قدم زدن در کنار زنان دیگر به معنای ایجاد نوعی حس جمعی مبتنی بر آشنایی و اشتراک است تا در آن زنان بتوانند تنهایی و اوقات فراغت خود را در جایی غیر از خانه پر کنند.
مالهایی که در تهران درحال ساخت هستند
گفته میشود شهرداری تهران مجوز ساخت بیشاز صدمال و مگامال را در پایتخت داده است. مجوزهای متعددی که شهرداری برای ساخت مرکز خرید در مناطق مختلف شهر داده، نشان می دهد باید انتظار هجوم بیش از پیش گردشگران را داشت. مخصوصا ایران مال که پروژه بسیار عظیمی است. در جدول زیر فقط تعدادی از این مجتمعهای درحال ساخت را می بینید؛
منبع:khabaronline.ir
یک میلیون و ۱۵۱ هزار گردشگر فرهنگی
نوروز امسال، با افزایش 15درصدی مسافرت ها به تهران، پای یک میلیون و 151 هزار گردشگرفرهنگی به پایتخت باز شد و آن طور که استاندار تهران گفته بود، این روند افزایشی از دو سال قبل شروع شده و در این سال ها رشدی 40درصدی را برای ورود گردشگران به تهران رقم زده است. گردشگرانی که حالا تهران برای آنها از یک پایتخت پرترافیک و بی جاذبه، تبدیل به محل گشت و گذار شده است. جایی که می توان در آن به دیدار تاریخ رفت، مهمان طبیعت بود و در برج های امروزیاش قدم زد.
تا یکی دو دهه قبل، تعداد قطب های تجاری- گردشگری تهران بهندرت به انگشتان یک دست می رسید. «مال» ها و مراکز خرید پایتخت در مقابل مراکز خرید دوبی، استانبول، یا حتی جزیره کیش حرف زیادی برای گفتن نداشتند. اما حالا تهران در هر گوشه اش صاحب مراکز خرید بزرگی است که می تواند ساعت ها شما را سرگرم کند و لذت ویترین گردی، خرید یا حتی استفاده کردن از امکانات تفریحی یک مرکز خرید مدرن (از فضای بازی کودک گرفته تا سینما و فودکورت) را به مشتریانش بدهد. یکی از تازه سازترین مجتمع های تجاری تهران امسال رکورد بازدیدهای نوروزی را از آن خود کرد.
مجتمع تجاری کوروش، به عنوان یکی از معدود مراکز خریدی که آمار بازدیدهایش را منتشر کرده، اعلام کرد در نوروز امسال، نیممیلیون نفر از این مرکز بازدید کردند؛به طور میانگین روزانه 40هزار نفر.
دو جاذبه مدرن، در برابر 9جاذبه تاریخی
رقمی که مرکز خرید کوروش برای بازدیدکنندگان نوروزی اش اعلام کرده، با آمار بازدید کنندگان از برج میلاد برابری میکند. در پایان نوروز امسال روابط عمومی برج میلاد اعلام کرد که بیش از نیم میلیون نفر از معروفترین سازه مدرن پایتخت بازدید کرده اند و در برنامه های تفریحی و سرگرم کننده ای که در آن اجرا می شد، شرکت داشته اند. از سوی دیگر باید در نظر داشت پاساژ هایی همچون ارگ تجریش، پالادیوم، هروی، هایپراستار، دنیای نور، تیراژه (یک و دو) و سمرقند که خدماتی غیر از خرید مثل فود کورت، سینما و شهربازی هم ارائه می دهند، مشتری های فراوانی داشتند.
هرچند که آمار دقیقی از تعداد مراجعان این مکانها منتشر نشده و یا مسئولان آنها علاقهمند به ارائه نیستند. آمار بازدیدکنندگان فقط از دو سازه مدرن تفریحی (برج میلاد و مرکز خرید کوروش) در حالی به یک میلیون نفر می رسد که وضعیت بازدیدهای نوروزی از موزه های پایتخت چندان چنگی به دل نمی زند. در واقع کل بازدیدهای نوروزی از 9موزه و بنای تاریخی تهران، کمی بیشتر از 800هزار مورد بوده است که بیشترین آن در مجموعه سعدآباد و کمترین آن در موزه نقاشی پشت شیشه به ثبت رسیده است. در آمار تفکیکی که ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی منتشر کرده، سهم مجموعه فرهنگی سعدآباد 448هزار بازدید کننده بود که به گفته مدیر روابط عمومی این مجموعه، یک رکورد منحصر به فرد به حساب می آید.
کاخ موزه نیاوران هم در روزهای عید میزبان حدود 200هزار بازدیدکننده بود که 655 نفر از آنها را گردشگران خارجی تشکیل می دادند. از موزه ملی تنها 25هزار نفر بازدید کردند و موزه رضا عباسی، موزه آبگینه، موزه فرش و برج طغرل هم بازدیدهایی بسیار کمتر از این موزه ها داشتند که در جدول زیر می توانید به تفکیک آنها را مشاهده کنید؛
نام مجموعه |
مجموعه نیاوران |
مجموعه سعدآباد |
کاخ گلستان |
موزه ملی |
موزه رضا عباسی |
موزه آبگینه |
موزه فرش |
موزه نقاشی پشت شیشه |
برج طغرل |
تعداد بازدید |
216734 |
448946 |
175134 |
25192 |
798 |
4828 |
3245 |
639 |
2377 |
جمع کل |
877893 |
پاساژها؛ نماد مدرنیته در ایران
دکتر عباس کاظمی، عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران، یکی از اولین کسانی است که در ایران پدیده پاساژگردی را مطالعه کرده است. او در بخشی از تز دکترای خود و همچنین در کتاب «پرسهزنی و زندگی روزمره ایرانی» می نویسد: «در دنیای امروز پاساژها و مراکز خرید به بخش جداییناپذیر از هویت شهری تبدیل شده اند به گونه ای که چنین فضاهایی صرفا جنبه تجاری ندارند بلکه فضای فرهنگی و اجتماعی هم محسوب می شوند. تنها به دلیل وجود کافی شاپ و گیم نت و فست فودها نیست که پاساژها به مرکزی فراغتی و تفریحی تبدیل شده اند بلکه اساس نفس خرید در جامعه مدرن امری تفریحی شده است و ابعاد مختلفی از جمله چانه زدن، قدم زدن، صحبت کردن با دوستان و آشنا شدن با دوستانی جدید را شامل می شود. پاساژها و مراکز خرید مانند خیابان ها، فضای رویارویی با غریبه ها هستند. غریبه هایی که شخص با چشم های خود با آنها تماس برقرار می کند و به لحاظ فیزیکی و بدنی با آنها بسیار نزدیک است؛ بدون اینکه آنها را مخاطب قرار دهد. در مراکز خرید فضای مشترک از در کنار هم بودن پدید میآید. جایی که امکان ارتباط متقابل اگر چه به ندرت رخ دهد اما وجود دارد. یعنی همان ویژگیهای شهر در مراکز خرید نیز مشاهده میشود. البته این تفریح تنها مخصوص جوانان نیست. زنان و مردان میانسال و پیر هم ساعات زیادی از روز را چه داخل پاساژها وچه روی پلههای ورودی مراکز خرید میگذرانند. بنابراین مراکز خرید، همانند سایر فضاهای مدرن، بخش جداییناپذیر زندگی شهری هستند. در ایران این مراکز نماد مدرنیته محسوب میشوند و فضاها و مراکز مدرن، بخش مهمی از قلمرو زندگی روزمره هستند: منطقا باید جماعت پاساژرو را به دو دسته خریداران و مصرفکنندگان تقسیم کنیم. دسته اول، کسانیاند که برای خرید کالا به پاساژ میروند و دسته دوم، شامل افرادی میشوند که به دلایلی غیر از خرید، به پاساژ میروند. دسته اول، با استراتژی مراکز خرید همخوان هستند، اما دسته دوم، از مراکز خرید استفادهای تاکتیکی میکنند. این شکل از مصرف در پاساژ، با پرسهزنی میتواند توضیح داده شود. پرسهزن، فردی است که از پاساژ، مصرف خاص خود را دارد. آنان خود را به رنگ خریدار استتار میکنند، اما بهقول حافظ، در خلوتِ خود «آن کار دیگر» میکنند. زنان بیشتر از مردان، خرید ویترینی میکنند؛ یعنی کالاهای پشت ویترین را میبینند و راجع به آن صحبت میکنند. قیمتها را میپرسند و گاهی لباسهای مورد علاقهشان را پرو میکنند و آنها را میخرند. بنابراین پرسهزن لزوماً به خرید نمیپردازد و از کسب اطلاعات راجع به قیمت اجناس، مدها و کالاهای جدید بیشتر لذت میبرد. در بحث از مراکز خرید باید توجه داشت که با ظهور فروشگاههای بزرگ و مراکز خرید در ایران، زنان به نسبت گذشته، میتوانستند آزادانه هر زمان که اراده کنند به بهانه خرید از خانه خارج شوند؛ چنین حضوری در جامعه میتوانست بین کار مفید برای خانواده یعنی خرید، و فراغت یعنی گذران زمان برای فرد، در نوسان باشد. از اینرو مراکز خرید به عرصهای برای کار زنان و هم به عرصهای برای لذت آنان تبدیل شد. از سوی دیگر در مراکز خرید زنها کمتر احساس تنهایی در سیاحت و پرسهزنی در این مراکز میکنند. وجود همراه و قدم زدن در کنار زنان دیگر به معنای ایجاد نوعی حس جمعی مبتنی بر آشنایی و اشتراک است تا در آن زنان بتوانند تنهایی و اوقات فراغت خود را در جایی غیر از خانه پر کنند.
مالهایی که در تهران درحال ساخت هستند
گفته میشود شهرداری تهران مجوز ساخت بیشاز صدمال و مگامال را در پایتخت داده است. مجوزهای متعددی که شهرداری برای ساخت مرکز خرید در مناطق مختلف شهر داده، نشان می دهد باید انتظار هجوم بیش از پیش گردشگران را داشت. مخصوصا ایران مال که پروژه بسیار عظیمی است. در جدول زیر فقط تعدادی از این مجتمعهای درحال ساخت را می بینید؛
نام مرکز تجاری |
موقعیت جغرافیایی |
ایران مال (تات مال) |
بزرگراه همت - چیتگر |
اطلس مال |
نیاوران |
تهران مال |
بزرگراه همت غرب ، شهرک گلستان |
تهران پلازا |
جنت آباد شمالی |
بیهقی |
اراضی عباس آباد |
آرتمیس |
چیتگر |
ایران لند |
شهرک غرب |
امید یاس |
پاسداران |
آجودانیه |
آجودانیه |
اپال |
شهرک غرب - فرحزادی |
اطلس پلازا |
بزرگراه حقانی- مترو |
رسالت |
بزرگراه رسالت پس از زیرگذر میدان |
رز مال |
همت غرب |